Bota e mbrojtjes së bimëve dhe e kultivimit të produkteve bujqësore po ndryshon me shpejtësi. Po largohemi nga pesticidet kimike që kanë një ndikim negativ në mjedis dhe po përqendrohemi gjithnjë e më shumë te masat parandaluese dhe ndërtimi i sistemeve të integruara të menaxhimit të dëmtuesve, ku sëmundjet dhe insektet nuk arrijnë të dominojnë. Krijimi i sistemeve të forta të menaxhimit të dëmtuesve nuk konsiston thjesht në zëvendësimin e një produkti mbrojtës me një tjetër, por në një qasje të gjerë që përmbledh zgjedhjen e kultivarëve, strategjinë e menaxhimit të kulturave, kushtet klimatike dhe monitorimin e masave parandaluese. Pyetja kryesore që shtrohet është: si mund ta bëjmë këtë në mënyrë të besueshme dhe të qëndrueshme për pemët e imëta?
Çfarë është qëndrueshmëria e bimëve dhe si mund ta stimulojmë atë?
Një bimë qëndrueshme është ajo që mund të tolerojë stresin pa humbur prodhimin. Ky stres mund të vijë nga sëmundjet dhe dëmtuesit (stresi biotik) ose nga kushtet mjedisore (stresi abiotik). Qëndrueshmëria e bimëve varet nga ruajtja e një ekuilibri të ndjeshëm midis prodhimit dhe mbrojtjes. Prodhimi përcaktohet kryesisht nga sasia e azotit që bima ka nevojë për të zhvilluar fruta, ndërsa qëndrueshmëria varet nga aftësia e saj për të prodhuar metabolitë sekondarë (si antioksidantët).
Për të rritur qëndrueshmërinë e bimëve, duhet të kuptojmë sesi mund të zhvendosim ekuilibrin nga azoti drejt ushqyesve të bazuar në karbon dhe sesi mund të optimizojmë nivelet e hormoneve natyrore që ndihmojnë bimën në mbrojtje. Një pjesë e zgjidhjes është krijimi i një substrati të pasur organik, ku mikroorganizmat mund të lulëzojnë dhe të konkurrojnë me njëri-tjetrin, duke penguar përhapjen e patogjenëve.
Strategjitë për kultivimin e pemëve të imëta të qëndrueshme
Disa nga strategjitë kyçe për zhvillimin e qëndrueshëm të pemëve të imëta përfshijnë:
Përdorimi i organizmave të dobishëm si bakteret e tipit Bacillus dhe Pseudomonas, të cilat ndihmojnë në mbrojtjen e rrënjëve dhe stimulimin e rritjes së bimëve.
Përdorimi i kërpudhave Trichoderma, që kontribuojnë në mbrojtjen kundër sëmundjeve të ndryshme të rrënjëve.
Azot-fiksuesit natyrorë, të cilët mbështesin aftësinë e bimëve për të absorbuar azot nga burimet natyrore, duke reduktuar përdorimin e plehrave kimike.
Ulja e niveleve të nitratit të azotit , pasi shumë kultura janë po aq produktive edhe me nivele më të ulëta të tij. Nëse përdoren biostimulues me burime organike të azotit ose aminoacide, këto nivele mund të ulen edhe më shumë.
Përdorimi i silicit, i cili forcon qelizat e bimëve dhe redukton mundësinë që patogjenët të përhapin infeksione nga qeliza në qelizë.
Si mund ta matni qëndrueshmërinë e bimëve?
Matja e qëndrueshmërisë së bimëve nuk është e ndërlikuar. Zakonisht, bima tregon vetë nëse po rritet mirë apo jo. Megjithatë, efektet e biostimulantëve në jetën e tokës mund të jenë më pak të dukshme. Për këtë arsye, analizat laboratorike mund të jenë të dobishme për të matur aktivitetin e mikroorganizmave në tokë, zhvillimin e rrënjëve dhe marrjen e ushqimit. Teknologjitë për matjen e aktivitetit mikrobial po përparojnë shpejt, jo vetëm me metoda molekulare, por edhe me metoda të tilla si citometria e rrjedhës.
Filloni tani!
Me kaq shumë produkte të biostimulantëve në treg, mund të jetë e vështirë të zgjedhësh më të mirën. Këshilla ime është të filloni me eksperimente të vogla në pemishten tuaj. Kërkoni ndihmë nga këshilltarët për të bërë zgjedhjen e duhur dhe nisni me 2-3 produkte të bazuara në informacione të sakta mbi përmbajtjen aktive.
Ky artikull është shkruar në bazë të prezantimit të mbajtur nga Jantineke HofLand-Zijlstra, në Konferencën e 13-të të Pemëve të Imëta e mbajtur në janar 2025 në Holandë.
Përgatiti: Kujtim Lepaja