Në vitet e fundit, ndryshimet klimatike kanë vazhduar të përkeqësojnë sigurinë ushqimore dhe prodhimin e pemëve të imëta, përfshirë mjedrën. Një prej pasojave më të rënda të këtyre ndryshimeve janë valët e të nxehtit, të cilat përkufizohen si periudha me lagështi të ulët dhe temperatura mbi 32°C. Këto kushte shpesh janë shkatërrimtare për prodhuesit e mjedrës, të cilët shpesh nuk janë të përgatitur për efektet negative të tyre.
Fatmirësisht, strategjitë e reja adaptuese për të zbutur dëmet nga nxehtësia po dalin në dritë dhe po ndihmojnë fermerët të “përballojnë nxehtësinë”. Në vazhdim, do të trajtojmë disa nga teknologjitë më premtuese që janë testuar nga projekti “Beat the Heat” në Amerikë dhe rezultatet fillestare të tyre janë:
Sistemi i ftohjes avulluese
Një teknologji që ka treguar efektshmëri në uljen e temperaturave të kurorës është ftohja avulluese, e cila realizohet me spërkatësa të sipërme, mikrospërkatësa ose mjegullues. Ky sistem përdor procesin e avullimit të ujit për të krijuar një efekt ftohës. Në studim, ftohja avulluese aktivizohej kur temperaturat arrinin 30°C dhe funksiononte deri në orën 19:00.
Rezultatet treguan një rritje prej 121% në prodhim në krahasim me kontrollin pa trajtim. Megjithatë, u vu re një incidencë më e lartë e kalbjes dhe mykut tek frutat e freskëta pas dy javësh ruajtjeje në frigorifer. Gjithashtu, sistemi përdor sasi të konsiderueshme uji dhe rrit presionin nga barërat e këqija. Ekspertët po shqyrtojnë përdorimin e sistemit në intervale 15-20 minuta për të minimizuar këto probleme.
Rrjeta mbrojtëse
Rrjetat mbrojtëse ofrojnë mbrojtje kundër nxehtësisë duke reduktuar dhe shpërndarë rrezatimin hyrës, duke ulur temperaturat e sipërfaqes së gjetheve dhe frutave. Në studim, rrjetat mbrojtëse të bardha ulën temperaturat në kurorë dhe rezultuan po aq efektive sa ftohja avulluese për ruajtjen e prodhimit.
Përparësi shtesë e rrjetave ishte se nuk rritën incidencën e sëmundjeve pas vjeljes ose presionin nga barërat e këqija. Gjithashtu, rrjetat reduktojnë dëmtimin nga dielli dhe mund të shërbejnë si mbrojtje ndaj breshërave. Megjithatë, kostoja e lartë e tyre është një faktor që duhet vlerësuar para zbatimit.
Mbrojtësit termikë
Mbrojtësit termikë, të njohur edhe si “biostimulantë”, janë produkte agro-kimike që përmbajnë substanca natyrale dhe/ose mikroorganizma. Këto produkte aplikohen lehtësisht me spërkatëse dhe janë tërheqëse për fermerët. Në eksperimente serash, produktet që përmbajnë glicin betainë dhe alga deti (Ascophyllum nodosum) përmirësuan fotosintezën, statusin e hidratimit të bimëve dhe rritjen e tyre në temperatura mbi 35°C.
Hapat e ardhshëm
Studimet për strategjitë e reduktimit të nxehtësisë vazhdojnë, dhe ekipi i projektit “Beat the Heat” po zgjerohet me testime të reja në terren për të vlerësuar efektivitetin e tyre. Të dhënat e projektuara dhe informacionet e reja përhapen vazhdimisht në faqen zyrtare të projektit, duke ndihmuar fermerët të adoptojnë teknologji që mund të ndihmojnë në përballimin e sfidave klimatike. Një përfitim kyç që doli nga studimet është se integrimi i qasjeve të ndryshme mund të rrisë qëndrueshmërinë dhe cilësinë e prodhimit të mjedrës në kushte gjithnjë e më sfiduese klimatike.
Ky artikull është shkruar në bazë të prezantimit të mbajtur nga profesoresha e Washington State University, Lisa Wasko DeVetter, në Konferencën e 13-të të Pemëve të Imëta në Holandë, e cila është udhëheqëse e projektit “Beat the Heat” në Washington State University, Amerikë.