Kultivimi i dredhëzave ka qenë tradicionalisht i kufizuar në ciklet sezonale, por përparimet e fundit në teknologjinë e ndriçimit kanë hapur mundësi të reja për prodhimin gjatë gjithë vitit. Duke përdorur ndriçimin LED dhe teknikat inovative të kultivimit, fermerët tani mund të arrijnë induksion të vazhdueshëm të luleve, duke çuar në një sezon më të gjatë të frutdhënies dhe rendimente më të larta.
Kultivimi konvencional i dredhëzave është mbështetur në ciklet e dritës natyrale, duke rezultuar në një sezon të vetëm ose të dyfishtë të mbjelljes, kryesisht gjatë muajve të verës. Ky model shpesh çon në një kulm të lartë të prodhimit të ndjekur nga një fazë më e shkurtër e vjeljes, duke kufizuar rendimentin e përgjithshëm dhe përfitimin.
Eksperimentet e fundit kanë treguar se duke manipuluar spektrat e dritës duke përdorur ndriçimin LED, është e mundur që bimët të “mashtrojnë” që të përjetojnë një ditë të shkurtër për induksionin e luleve, duke siguruar ende një ditë të gjatë për rritje. Ky zbulim ka hapur rrugën për një koncept të ri kultivimi që synon arritjen e prodhimit gjatë gjithë vitit.
Zhvendosja drejt prodhimit gjatë gjithë vitit ofron disa përparësi për kultivuesit e dredhëzave. Ai redukton nevojën për një fazë të zgjatur para vjeljes, duke lejuar një përdorim më të vazhdueshëm dhe efikas të burimeve. Kjo rezulton në potencial më të lartë të prodhimit të përgjithshëm dhe rritje të efikasitetit të energjisë. Për më tepër, ajo çon në një produkt me cilësi më të lartë.
Një eksperiment trevjeçare në Delphy ISFC i prezantuar në konferencën e pemëve të imëta në Holandë në janar të vitit 2024, ka dhënë rezultate premtuese për prodhimin e dredhëzave gjatë gjithë vitit. Duke përdorur ndriçimin ciklik dhe dritën e kuqe të pastër për të imituar kushtet e shkurtra dhe të gjata, ekspertet e kësaj fushe ishin në gjendje të nxisnin me sukses prodhimin e luleve dhe të zgjasin sezonin e vjeljes.
Rezultatet e prezantuara ishin premtuese, duke treguar kursime të konsiderueshme të energjisë të arritura përmes përdorimit të LED-ve me një fraksion të lartë të dritës së kuqe me efikasitet energjetik.
Pra, kjo teknologji pati sukses në reduktimin e përdorimit të energjisë dhe gazit. Nëpërmjet përdorimit të LED-ve me një fraksion të lartë të dritës së kuqe me efikasitet energjetik, inputi i energjisë u përgjysmua nga 200 kwh/m2 në 100 kwh/m2. Përdorimi i gazit u minimizua duke përdorur ekrane transparente të energjisë dhe emetimit të dritës, duke reduktuar konsumin e gazit nga 15 në 7,5 m3/m2.
Kultivimi i dredhëzave nën ndriçimin LED arritën rendimentin mbi 20kg/m2 apo rreth 150 t për ha, për një cikël prodhimi, rezultatet të cilat u panë për së afërti në njërën prej pemishteve më të mëdha me këtë sistem kultivimi në Evropë, që gjendet në Holandë, GENSON.
Për të ecur përpara në bazë të ekspertëve botërorë të kultivimit të dredhëzës që prezantuan në konferencën e pemëve të imëta në Holandë, përpjekjet e mëtejshme kërkimore dhe zhvillimore do të jenë thelbësore për përsosjen e këtij koncepti të kultivimit dhe tejkalimin e sfidave që në vazhdimësi paraqtien në bujqësi.
Pra, potenciali për prodhimin e dredhëzave gjatë gjithë vitit nën ndriçimin LED përfaqëson një përparim të rëndësishëm për industrinë, duke ofruar perspektivë të rritjes së rendimenteve, përmirësimit të cilësisë së produktit dhe rritjes së efikasitetit të energjisë. Ndërsa sfidat mbeten, kërkimi dhe inovacioni i vazhdueshëm ka të ngjarë të nxisin përparimin e vazhdueshëm në këtë fushë, duke hapur rrugën për një të ardhme më të qëndrueshme dhe produktive për kultivimin e dredhëzave.
Kujtim Lepaja – Mjedra e Kosovës